Największą słabością polskiego procesu legislacyjnego w podatkach jest to, że nie wiadomo, kto tworzy pierwszy projekt – ocenił przed komisją ds. VAT prof. Witold Modzelewski, autor pierwszej ustawy o podatku od towarów i usług.
Modzelewski odpowiadał m.in. na pytania Marka Jakubiaka (Kukiz’15), który chciał poznać opinię świadka na temat mechanizmów legislacyjnych, które jego zdaniem odpowiadały za najbardziej wadliwe przepisy ustawy o VAT i ustawy o akcyzie, które przyczyniły się do niespotykanej skali wyłudzeń podatku .
« Nietransparentność tworzenia projektów przepisów » – odpowiedział Modzelewski. « Ja to znam oczywiście z moich wspomnień sprzed ponad ćwierć wieku, kiedy zawsze było istotne, żeby było wiadomo, kto napisał ten pierwszy projekt przepisu » – zapewnił świadek.
« Moim zdaniem największą słabością polskiego procesu legislacyjnego w podatkach jest to, że nie wiadomo, kto tworzy ten pierwszy projekt, który następnie przechodzi przez ręce ministrów, wiceministrów, potem rządu i Sejmu. Czyli nie znamy tego pierwszego autora, tego kto napisał ten projekt. Oczywiście w jego ręku jest gigantyczna władza. Można powiedzieć nawet, że jeżeli czegoś trzeba pilnować, to trzeba pilnować na tym etapie, zwłaszcza kontaktów » – mówił Modzelewski.
« W podatkach – to niestety jest od dawna w Polsce – my nie wiemy, kto napisał projekt; ten, który następnie transparentnie i bardzo jawnie był dalej procedowany i dlaczego ten projekt w ogóle pojawił się na samym początku tego procesu » – powiedział Modzelewski.
Jego zdaniem ważne jest, aby zauważyć rzecz banalną. « Jeżeli chcemy szukać przyczyn dlaczego wysoka izba uchwaliła te projekty (…), to należałoby pokazać rzeczywistego autora (…). Jeżeli chcemy sięgnąć do źródła, to jest główne źródło słabości » – mówił świadek.
Dodał, że np. nie jest w stanie zrozumieć, dlaczego jeden towar, który nigdy nie był wykorzystywany do oszustw podatkowych nagle znalazł się liście w załączniku 11 (dotyczy odwróconego VAT – PAP). « Kto go tam dopisał? Ponoć go dopisano w jakimś etapie, bo rząd mówił, że myśmy tego nie dopisali » – mówił Modzelewski, ale nie sprecyzował o jaki towar chodzi.
« Wiadomo, jeśli znajdę się w załączniku 11, to VAT przestanę płacić, mam prezent uzyskany od ustawodawcy – niepłacenia VAT-u » – powiedział Modzelewski. « Jest stara profesorska teza: jeżeli chcesz poznać prawo podatkowe, to badaj proces legislacyjny nie na etapie parlamentarnym – bo najczęściej tam się wiele już nie zdarzy – badaj na etapie projektu. Tu jest najważniejsza rzecz. Ten kto pisze projekt, ten rządzi prawem, zwłaszcza tak skomplikowanym – obiektywnie i subiektywnie, jak prawo podatkowe » – dodał.
Modzelewski – autor pierwszej ustawy o podatku od towarów i usług –
pytany przez komisję, jakie mogły być zaniechania w latach 2007-2015
ocenił, że na pewno nie wprowadzono skutecznych narzędzi, które
pozwalałyby zdobyć dowody « złych działań ». Bo to władza musi takie
działania udowodnić – zaznaczył. Zastanawiał się, czy dostatecznie
dostosowano do praktyki prawo karne, czyli instrument represji, a nie
prewencji.
Pytany o znaczenie interpretacji podatkowych w procederach nadużyć w
VAT, Modzelewski stwierdził, że jeżeli samych interpretacji prawa
dotyczącego tego podatku w Polsce wydaje się kilkanaście tysięcy rocznie
– to « prawa w praktyce nie ma ». Jak mówił, w takim systemie nie jest
ważny przepis, tylko czyjś pogląd, przez co « obywatel może się czuć
zagrożony w sensie podstawowym ».
Jako najbardziej spektakularny przykład takiego podejścia podał
odmowę uznania podmiotowości podatkowej jednostki budżetowej samorządu
terytorialnego w 2010 r. « Przez 20 lat nie było żadnej wątpliwości, że
jednostka budżetowa, czy to państwowa czy samorządu jest podatnikiem
VAT, a w 2010 r, nagle okazało się, że samorządowe nie są, powodując
olbrzymi chaos – wskazał Modzelewski. « To jest przykład, jak błędny
pogląd spowodował destrukcję części podatku VAT. A nawet nie wiadomo,
dlaczego dokonano takiej wolty » – dodał.
