W wieku 90 lat zmarł aktor Witold Pyrkosz, nazywany „królem polskich seriali“. Znany m.in. z „Janosika“, „Czterech pancernych i psa“, „M jak miłość“, „Vabanku“. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Złotym Krzyżem Zasługi,…
Informację
o śmierci aktora podano na oficjalnym profilu serialu „M jak miłość“ na
Facebooku. „Odszedł cudowny Człowiek, nasz wspaniały Mistrz i wielki
Przyjaciel. A wraz z nim odeszła cząstka każdego z nas… Pozostaje
ogromna pustka, nieopisany smutek i żal. Dziękujemy Ci Witku za każdą
piękną chwilę. Będziemy bardzo tęsknić i nigdy nie zapomnimy“ –
napisano.
„Odszedł dzisiaj nasz Przyjaciel, wielki Aktor, najważniejszy
człowiek z naszej serialowej rodziny i kochany przez miliony Polaków
Lucjan Mostowiak. Mieliśmy to szczęście, że przez wiele lat był naszym
kolegą, Mistrzem i nauczycielem. Pogrążeni w smutku składamy
najszczersze wyrazy współczucia żonie Krystynie i całej rodzinie. Witku
nigdy Cię nie zapomnimy, pozostaniesz w naszych sercach na zawsze!
Kochamy Cię…“ – to wpis na stronie internetowej tvp .pl poświęconej
serialowi „M jak miłość“.
Witold Pyrkosz, nazywany „królem polskich seriali“, to pamiętny
Pyzdra z „Janosika“, Wichura z „Czterech pancernych i psa“, Balcerek z
„Alternatyw 4“, senior rodu Mostowiaków w „M jak miłość“, ale też
Duńczyk z filmów „Vabank“ i „Vabank 2“.
„Nie ma czegoś takiego jak misja aktorska. Powołanym można być do
szerzenia wiary, ale nie do wykonywania jakiegoś zawodu. Ja jestem po
prostu aktorem“ – mówił o sobie. „Aktor nie może stać grzecznie w
tłumie. Jak wnosi na scenę halabardę, to powinien się przez nią wywrócić
i do tego złamać komuś rękę – wtedy dopiero widać, że to aktor“ –
podkreślał innym razem.
Witold Pyrkosz urodził się 24 grudnia 1926 r. w Krasnymstawie, choć w
jego dokumentach jako data urodzenia figuruje 1 stycznia 1927 r. W
książkowym wywiadzie-rzece pt. „Podwójnie urodzony“ (2009) , aktor
opowiedział m.in. o swej babce Bronisławie, która nie mogąc pogodzić się
z faktem, że jej wnuk przyszedł na świat w Krasnymstawie, a nie we
Lwowie, dokonała zmiany w akcie urodzenia. W rezultacie aktor we
wszystkich dokumentach ma wpisany Lwów i datę 1 stycznia 1927 r.
To właśnie we Lwowie przyszły aktor spędził dzieciństwo, ale jeszcze w
czasie trwania wojny wraz z rodzicami przeniósł się do Krakowa. Jeszcze
zanim rozpoczął karierę aktorską pracował jako… intendent w
Centralnej Poradni Ochrony Macierzyństwa i Zdrowia Dziecka.
Studiował w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej, którą
ukończył w 1954 roku. Rok później debiutował na scenie Teatru im.
Żeromskiego w Kielcach. Potem znalazł się w zespole nowej sceny – Teatru
Ludowego w Nowej Hucie. Brał udział w przedstawieniu inauguracyjnym,
grał wtedy Morgala w „Krakowiakach i góralach“ Wojciecha Bogusławskiego w
inscenizacji Leona Schillera i reżyserii Wandy Wróblewskiej (1955) . Na
nowohuckiej scenie współpracował przede wszystkim z Jerzym Krasowskim, a
także z Krystyną Skuszanką. W ich inscenizacjach stworzył pierwsze
znakomite kreacje.
„W tym zespole chciało się pracować, a większość tego, co umiem w
zawodzie zawdzięczam Krasowskiemu“ – wspominał po latach w „Dzienniku
Polskim“.
W 1964 roku Pyrkosz przeniósł się z Krakowa do Wrocławia, do Teatru
Polskiego, którym w latach 1965-1972 kierowali Skuszanka i Krasowski.
Nadal grał dużo w spektaklach dyrektorskiego tandemu. Z wrocławską sceną
był związany do 1975 roku. We Wrocławiu zaczął również występować w
kabarecie „Dreptak“.
Od drugiej połowy lat 70. Pyrkosz występował w Warszawie. W latach
1975-1981 był aktorem Teatru Polskiego – zagrał tam m.in. Podkolesina w
„Ożenku“ Mikołaja Gogola (reż. Jerzy Rakowiecki, 1978) . Później, na
krótko, związał się z Teatrem Studio (1981-1982) i Teatrem Rozmaitości
(1982-1983) . Od 1983 roku przez siedem lat występował w Teatrze
Narodowym. Właśnie tam jego droga artystyczna ponownie zbiegła się z
działalnością Krasowskiego i Skuszanki – artyści w stanie wojennym, po
odwołanym ze stanowiska Adamie Hanuszkiewiczu, objęli dyrekcję narodowej
sceny. W latach 90. Pyrkosz współpracował ze stołecznymi Teatrem na
Woli i Teatrem Ochoty.
Aktor ma na swoim koncie także ok. 50 ról w Teatrze Telewizji, z
którym był związany od lat 60. Na małym ekranie zagrał m.in. w „Braciach
Lautensack“ Liona Feuchtwangera (reż. Juliusz Burski, 1969) , rolę
tytułową w „Romulusie Wielkim“ Friedricha Duerrenmatta (reż. Krasowski,
1972) , Napoleona w spektaklach Wiesława Wodeckiego – „Mąż przeznaczenia“
George’a Bernarda Shaw (1972) i „Zbieg z wyspy św. Heleny“ Theo
Fleischmana (1972) , a także główną postać detektywa Marlowe’a w „Długim
pożegnaniu“ wg Raymonda Chandlera (reż. Stefan Szlachtycz, 1982) .
Na szklanym ekranie Pyrkosz zadebiutował u Jerzego Kawalerowicza, w
filmie „Cień“ (1956) – wcielił się w Malutkiego, dowódcę oddziału
Narodowych Sił Zbrojnych. Następnie zagrał m.in. muzyka Kardasa w
trzeciej części „Eroiki“ (1957) Andrzeja Munka i Błażeja w „Rękopisie
znalezionym w Saragossie“ (1965) Wojciecha J. Hasa. W 1966 r. znalazł
się – jako kapral Wichura – w obsadzie serialu „Czterej pancerni i pies“
Konrada Nałęckiego i Andrzeja Czekalskiego, a rok później zagrał w
komedii Sylwestra Chęcińskiego pt. „Sami swoi“ (1967) . Pojawił się w
serialach: „Stawka większa niż życie“, „Kopernik“, „Daleko od szosy“,
„Dom“, „Kariera Nikodema Dyzmy“.
Wielką popularność zdobył grając zbójnika Jędrusia Pyzdrę w serialu
„Janosik“ (1974) Jerzego Passendorfera, w którym w tytułową rolę wcielił
się Marek Perepeczko. „Istnieje miasto Pyzdry, którego mieszkańcy
obdarowali mnie tytułem honorowego obywatela i wręczyli mi drewniany
klucz do bram“ – wspominał aktor w jednym z wywiadów.
Zagrał u Andrzeja Wajdy w „Bez znieczulenia“ (1978) , Krzysztofa
Zanussiego „Constans“ (1980) , Feliksa Falka „Był jazz“ (1981) , Piotra
Szulkina „Wojna światów – następne stulecie“ (1981) .
