Decyzje polskich władz w sprawie zwiększonej wycinki w Puszczy Białowieskiej naruszają prawo UE – orzekł we wtorek Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu, wskazując, że nie mogą być one uzasadnione bezprecedensową gradacją kornika drukarza. – Sprawdź najnowsze wiadomości i wydarzenia z Europy i ze świata. Poznaj komentarze i podyskutuj na forum.
Wyrok,
który kończy spór ciągnący się od 2016 r., został wydany przez Wielką
Izbę Trybunału składającą się z 15 sędziów. Od orzeczenia, w którym
Trybunał uwzględnił w całości skargę wniesioną przez Komisję Europejską
na Polskę, nie ma odwołania. Ministerstwo środowiska już zapowiedziało,
że zastosuje się do wyroku.
Odczytując decyzję Trybunału, sędzia Marek Safjan (nie należał do
składu orzekającego) podkreślił, że Polska nie zapewniła skutecznego
zakazu celowego zabijania, niepokojenia, pogarszania stanu i niszczenia
terenów dla gatunków chronionych przez unijne dyrektywy.
Dzisiejszym wyrokiem Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że Polska
naruszyła prawo Unii poprzez usuwanie i wycinkę znacznej liczby drzew w
Puszczy Białowieskiej. Zdaniem Trybunału działania te prowadzą do zaniku
części chronionego obszaru Natura 2000 – powiedział w Luksemburgu
rzecznik Trybunału Sprawiedliwości Ireneusz Kolowca.
Trybunał podkreślił, że w polskim planie zadań ochronnych z 2015 r.
jako potencjalne zagrożenie dla Puszczy został zidentyfikowany nie
kornik drukarz, lecz właśnie usuwanie ponadstuletnich świerków i sosen
zasiedlonych przez tego szkodnika – dodał.
Wyrok nie wiąże się z żadnymi karami finansowymi, bo Polska pod
groźbą kar w wysokości 100 tysięcy euro dziennie wycofała wcześniej
ciężki sprzęt z Puszczy i zaprzestała cięć. Gdyby jednak doszło do
wznowienia wycinki, wówczas Komisja mogłaby znowu wnioskować o grzywny.
Sędziowie uznali, że Polska nie wypełniła zobowiązań wynikających z
dyrektyw siedliskowej i ptasiej. To właśnie zgodnie z dyrektywą
siedliskową w 2007 r. Komisja Europejska zatwierdziła wyznaczenie
obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska. Stanowi on również „obszar
specjalnej ochrony“ ptaków wyznaczony zgodnie z dyrektywą ptasią.
Mimo tych przepisów w 2016 r. ówczesny minister środowiska Jan
Szyszko podjął decyzję o niemal trzykrotnym zwiększeniu limitu cięć na
lata 2012-2021 ze względu na atakującego świerki szkodnika – kornika
drukarza. W 2017 r. dyrektor Lasów Państwowych wydał decyzję o usuwaniu
drzew zasiedlonych przez korniki lub stanowiących zagrożenie dla
„bezpieczeństwa publicznego“. Tym samym przystąpiono do usuwania suchych
drzew oraz drzew zasiedlonych przez kornika drukarza na około połowie
obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska; w całości obejmuje on ponad 63
tys. hektarów.
KE, która jeszcze w 2016 r. rozpoczęła wobec Polski procedurę o
naruszenie prawa UE, w połowie 2017 r. złożyła wniosek, by TSUE
stwierdził, że Polska nie wypełniła obowiązków wynikających z dyrektyw
siedliskowej i ptasiej.
Trybunał przypomniał, że dyrektywa siedliskowa nakłada na państwa
członkowskie obowiązki i szereg specjalnych procedur, które mają
zagwarantować zachowanie lub w danym przypadku odtworzenie we właściwym
stanie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków dzikiej fauny i
flory. Ewentualne zezwolenie na działania może zostać wydane tylko pod
warunkiem, że nie będą one miały trwałych skutków szkodliwych dla danego
obszaru. Tymczasem – jak stwierdził Trybunał – polskie władze nie
przeprowadziły odpowiedniej oceny oddziaływania w 2016 r.
Sędziowie wytknęli też leśnikom i ministerstwu środowiska prowadzenie
wycinki z uwagi na „bezpieczeństwo publiczne“ bez jakiegokolwiek
uściślenia konkretnych warunków uzasadniających usuwanie drzew z tych
względów. „Argumentacja przedstawiona przez Polskę nie pozwala na
uznanie, że rozpatrywane działania aktywnej gospodarki leśnej mogą być
uzasadnione koniecznością ograniczenia gradacji kornika drukarza“ –
podkreślono w komunikacie streszczającym orzeczenie.
Trybunał wskazał, że decyzje polskich władz mogą w „nieunikniony
sposób prowadzić do pogarszania stanu lub niszczenia terenów rozrodu i
odpoczynku niektórych chrząszczy saproksylicznych, które są chronione
dyrektywą siedliskową“. W kwestii dyrektywy ptasiej to Trybunał zauważył
natomiast, że wymaga ona od państw UE podjęcia środków niezbędnych dla
ustanowienia powszechnego systemu ochrony dla wszystkich gatunków
ptactwa występujących naturalnie w stanie dzikim. Dyrektywa ta zakazuje
umyślnego niszczenia lub uszkadzania gniazd i jaj danych gatunków,
usuwania ich gniazd, a także umyślnego płoszenia chronionych ptaków.
Sędziowie podkreślili, że wykonanie kwestionowanych decyzji prowadzi w
nieunikniony sposób do pogorszenia stanu lub zniszczenia obszarów
rozrodu lub odpoczynku danych gatunków ptaków.
Zgodnie z procedurą po stwierdzeniu uchybienia przez Trybunał
Sprawiedliwości państwo, którego to uchybienie dotyczy, powinno jak
najszybciej zastosować się do wyroku. Jeżeli Komisja Europejska uzna, że
państwo członkowskie nie zastosowało się do wyroku, może wnieść nową
skargę i domagać się sankcji finansowych.
