W wieku 90 lat zmarł aktor Witold Pyrkosz, nazywany « królem polskich seriali ». Znany m.in. z « Janosika », « Czterech pancernych i psa », « M jak miłość », « Vabanku ». Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Złotym Krzyżem Zasługi,…
Informację
o śmierci aktora podano na oficjalnym profilu serialu « M jak miłość » na
Facebooku. « Odszedł cudowny Człowiek, nasz wspaniały Mistrz i wielki
Przyjaciel. A wraz z nim odeszła cząstka każdego z nas… Pozostaje
ogromna pustka, nieopisany smutek i żal. Dziękujemy Ci Witku za każdą
piękną chwilę. Będziemy bardzo tęsknić i nigdy nie zapomnimy » –
napisano.
« Odszedł dzisiaj nasz Przyjaciel, wielki Aktor, najważniejszy
człowiek z naszej serialowej rodziny i kochany przez miliony Polaków
Lucjan Mostowiak. Mieliśmy to szczęście, że przez wiele lat był naszym
kolegą, Mistrzem i nauczycielem. Pogrążeni w smutku składamy
najszczersze wyrazy współczucia żonie Krystynie i całej rodzinie. Witku
nigdy Cię nie zapomnimy, pozostaniesz w naszych sercach na zawsze!
Kochamy Cię… » – to wpis na stronie internetowej tvp .pl poświęconej
serialowi « M jak miłość ».
Witold Pyrkosz, nazywany « królem polskich seriali », to pamiętny
Pyzdra z « Janosika », Wichura z « Czterech pancernych i psa », Balcerek z
« Alternatyw 4 », senior rodu Mostowiaków w « M jak miłość », ale też
Duńczyk z filmów « Vabank » i « Vabank 2 ».
« Nie ma czegoś takiego jak misja aktorska. Powołanym można być do
szerzenia wiary, ale nie do wykonywania jakiegoś zawodu. Ja jestem po
prostu aktorem » – mówił o sobie. « Aktor nie może stać grzecznie w
tłumie. Jak wnosi na scenę halabardę, to powinien się przez nią wywrócić
i do tego złamać komuś rękę – wtedy dopiero widać, że to aktor » –
podkreślał innym razem.
Witold Pyrkosz urodził się 24 grudnia 1926 r. w Krasnymstawie, choć w
jego dokumentach jako data urodzenia figuruje 1 stycznia 1927 r. W
książkowym wywiadzie-rzece pt. « Podwójnie urodzony » (2009) , aktor
opowiedział m.in. o swej babce Bronisławie, która nie mogąc pogodzić się
z faktem, że jej wnuk przyszedł na świat w Krasnymstawie, a nie we
Lwowie, dokonała zmiany w akcie urodzenia. W rezultacie aktor we
wszystkich dokumentach ma wpisany Lwów i datę 1 stycznia 1927 r.
To właśnie we Lwowie przyszły aktor spędził dzieciństwo, ale jeszcze w
czasie trwania wojny wraz z rodzicami przeniósł się do Krakowa. Jeszcze
zanim rozpoczął karierę aktorską pracował jako… intendent w
Centralnej Poradni Ochrony Macierzyństwa i Zdrowia Dziecka.
Studiował w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej, którą
ukończył w 1954 roku. Rok później debiutował na scenie Teatru im.
Żeromskiego w Kielcach. Potem znalazł się w zespole nowej sceny – Teatru
Ludowego w Nowej Hucie. Brał udział w przedstawieniu inauguracyjnym,
grał wtedy Morgala w « Krakowiakach i góralach » Wojciecha Bogusławskiego w
inscenizacji Leona Schillera i reżyserii Wandy Wróblewskiej (1955) . Na
nowohuckiej scenie współpracował przede wszystkim z Jerzym Krasowskim, a
także z Krystyną Skuszanką. W ich inscenizacjach stworzył pierwsze
znakomite kreacje.
« W tym zespole chciało się pracować, a większość tego, co umiem w
zawodzie zawdzięczam Krasowskiemu » – wspominał po latach w « Dzienniku
Polskim ».
W 1964 roku Pyrkosz przeniósł się z Krakowa do Wrocławia, do Teatru
Polskiego, którym w latach 1965-1972 kierowali Skuszanka i Krasowski.
Nadal grał dużo w spektaklach dyrektorskiego tandemu. Z wrocławską sceną
był związany do 1975 roku. We Wrocławiu zaczął również występować w
kabarecie « Dreptak ».
Od drugiej połowy lat 70. Pyrkosz występował w Warszawie. W latach
1975-1981 był aktorem Teatru Polskiego – zagrał tam m.in. Podkolesina w
« Ożenku » Mikołaja Gogola (reż. Jerzy Rakowiecki, 1978) . Później, na
krótko, związał się z Teatrem Studio (1981-1982) i Teatrem Rozmaitości
(1982-1983) . Od 1983 roku przez siedem lat występował w Teatrze
Narodowym. Właśnie tam jego droga artystyczna ponownie zbiegła się z
działalnością Krasowskiego i Skuszanki – artyści w stanie wojennym, po
odwołanym ze stanowiska Adamie Hanuszkiewiczu, objęli dyrekcję narodowej
sceny. W latach 90. Pyrkosz współpracował ze stołecznymi Teatrem na
Woli i Teatrem Ochoty.
Aktor ma na swoim koncie także ok. 50 ról w Teatrze Telewizji, z
którym był związany od lat 60. Na małym ekranie zagrał m.in. w « Braciach
Lautensack » Liona Feuchtwangera (reż. Juliusz Burski, 1969) , rolę
tytułową w « Romulusie Wielkim » Friedricha Duerrenmatta (reż. Krasowski,
1972) , Napoleona w spektaklach Wiesława Wodeckiego – « Mąż przeznaczenia »
George’a Bernarda Shaw (1972) i « Zbieg z wyspy św. Heleny » Theo
Fleischmana (1972) , a także główną postać detektywa Marlowe’a w « Długim
pożegnaniu » wg Raymonda Chandlera (reż. Stefan Szlachtycz, 1982) .
Na szklanym ekranie Pyrkosz zadebiutował u Jerzego Kawalerowicza, w
filmie « Cień » (1956) – wcielił się w Malutkiego, dowódcę oddziału
Narodowych Sił Zbrojnych. Następnie zagrał m.in. muzyka Kardasa w
trzeciej części « Eroiki » (1957) Andrzeja Munka i Błażeja w « Rękopisie
znalezionym w Saragossie » (1965) Wojciecha J. Hasa. W 1966 r. znalazł
się – jako kapral Wichura – w obsadzie serialu « Czterej pancerni i pies »
Konrada Nałęckiego i Andrzeja Czekalskiego, a rok później zagrał w
komedii Sylwestra Chęcińskiego pt. « Sami swoi » (1967) . Pojawił się w
serialach: « Stawka większa niż życie », « Kopernik », « Daleko od szosy »,
« Dom », « Kariera Nikodema Dyzmy ».
Wielką popularność zdobył grając zbójnika Jędrusia Pyzdrę w serialu
« Janosik » (1974) Jerzego Passendorfera, w którym w tytułową rolę wcielił
się Marek Perepeczko. « Istnieje miasto Pyzdry, którego mieszkańcy
obdarowali mnie tytułem honorowego obywatela i wręczyli mi drewniany
klucz do bram » – wspominał aktor w jednym z wywiadów.
Zagrał u Andrzeja Wajdy w « Bez znieczulenia » (1978) , Krzysztofa
Zanussiego « Constans » (1980) , Feliksa Falka « Był jazz » (1981) , Piotra
Szulkina « Wojna światów – następne stulecie » (1981) . Widzowie kojarzą go
też z komediami Juliusza Machulskiego: « Vabank » (1981) , « Vabank II
czyli riposta » (1984) , « Kingsajz » (1987) i « Kiler-ów 2-óch » (1999) .
