Zmarły w wieku 91 lat Michaił Gorbaczow był ostatnim przywódcą ZSRR i jedynym prezydentem imperium sowieckiego autorem reform i laureatem pokojowego
Gorbaczow urodził się 2 marca 1931 r. we wsi Priwolnje w Kraju Stawropolskim w południowej części Rosji. Jego przodkowie osiedlili się w tym regionie po reformach Aleksandra II, które zniosły pańszczyznę. Tuż przed narodzinami Michaiła ponownie zostali przywiązani do ziemi, tym razem jako chłopi w tworzonych przez Stalina kołchozach. W 1933 r. z głodu zmarło 40 procent wsi Priwolnje. Dziadek przyszłego przywódcy ZSRS nienawidził komunizmu. W 1931 r. ochrzcił swojego wnuka w cerkwi. Za niedotrzymanie planu wysiewów w 1933 r. trafił do łagru na Syberii. Ojciec Gorbaczowa walczył w Armii Czerwonej. Został ranny w czasie marszu przez ziemie polskie i trafił do szpitala polowego w Krakowie. Rodzina od strony matki pochodziła z Ukrainy. Ojciec jego matki w czasie wielkiej czystki został oskarżony o trockizm i skazany na karę śmierci. Uratowało go spowolnienie machiny terroru u schyłku lat trzydziestych.
Po latach Gorbaczow wspominał powojenną biedę w spustoszonym wojną Kraju Stawropolskim oraz decyzję jego ojca, który zdecydował, że jego syn musi zdobyć wykształcenie, aby wyrwać się z kołchozu. Droga do tego celu wiodła przez pracę w ośrodku mechanizacji. W 1949 r. za pracę z ojcem na kombajnie został nagrodzony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. Został kandydatem do partii. W 1950 r. po raz pierwszy opuścił rodzinne strony i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Łomonosowa w Moskwie. Licznych zagranicznych stypendystów, między innymi studiującego niemal w tym samym czasie Aleksandra Dubczeka, szokowała nędza egzystencji w stolicy imperium sowieckiego. Dla pochodzącego z prowincji Gorbaczowa Moskwa była wielkim światem.
W czasie studiów poznał swoją przyszłą żonę, pochodzącą z Kraju Ałtajskiego – Raisę. Po zakończeniu studiów wspólnie wyjechali do Kraju Stawropolskiego. Początkowo Gorbaczow pracował w miejscowej prokuratorze, ale pod koniec lat pięćdziesiątych został przewodniczącym struktur młodzieżowego Komsomołu, a w 1958 r. I sekretarzem komitetu miejskiego KPZS w Stawropolu. Stopniowo piął się po szczeblach organizacji partyjnej w tej części ZSRS. W połowie lat sześćdziesiątych został dostrzeżony na Kremlu przez wciąż pełnego werwy Leonida Breżniewa i premiera Aleksieja Kosygina. Za ojca kariery Gorbaczowa uważany jest jednak przez historyków szef KGB Jurij Andropow, który doskonale zdawał sobie sprawę z pogłębiającej się stagnacji ZSRS i szansy na ożywienie widział w młodym pokoleniu działaczy partyjnych urodzonych na początku lat trzydziestych.
W 1970 r. Gorbaczow stanął na czele partii w Kraju Stawropolskim. W ZSRS rzadko zdarzało się aby działacz partyjny przed czterdziestką przejął kontrolę nad obszarem wielkości 1/5 terytorium Polski. Od 1971 r. był członkiem Komitetu Centralnego KPZS, odpowiedzialnym za rolnictwo. W swoim regionie intensywnie, i jak na warunki sowieckie skutecznie, rozwijał ten dział gospodarki.
W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych system rządów w Związku Sowieckim pogrążył się w marazmie, którego symbolem byli schorowani sekretarze generalni KPZS. W ciągu trzech lat zmarło trzech przywódców ZSRS – Breżniew, Andropow i Czernienko. 11 marca 1985 r., w ciągu kilku godzin od opublikowania informacji o spodziewanej od dawna śmierci Konstantyna Czernienki I sekretarzem KC KPZS został Michaił Gorbaczow. Od swoich poprzedników odróżniał go wiek. W momencie objęcia władzy miał 54 lata, podczas gdy średnia w Biurze Politycznym KC KPZS przekraczała 67 lat. O jego zwycięstwie zadecydował nie tylko wiek, ale również brak oskarżeń o korupcję, które pojawiały się wobec jego konkurenta Grigorija Romanowa z Leningradu. O zwycięstwie Gorbaczowa przesądził ostatecznie głos następcy Andropowa w KGB Witalija Fiedorczuka.
« Jego osobowość nie mogła bardziej różnić się od przeciętnych sowieckich aparatczyków, sztywnych jak brzuchomówcy. Uśmiechał się, a nawet śmiał, gestykulował, chcąc coś podkreślić (…) Stwierdziłam, że go lubię » – wspominała premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher.
