Wielka Sobota to przede wszystkim czas oczekiwania i modlitewnej ciszy po wielkopiątkowym pogrzebie Chrystusa. Chrześcijanie w tym dniu oczekują zmartwychwstania Chrystusa — podkreślił proboszcz warszawskiej archikatedry św. Jana ks. Bogdan Bartołd.
Dodał, że w tym dniu Kościół rozważa słowa z Księgi Proroka Izajasza odnoszące się do Chrystusa: «Po udręce i sądzie został usunięty; a kto się przejmuje Jego losem? Tak! Zgładzono Go z krainy żyjących; za grzechy mego ludu został zbity na śmierć».
Kościół w tym czasie — jak mówił ks. Bartołd — adoruje Najświętszy Sakrament umieszczony w Grobie Pańskim. «Grób ten symbolizuje miejsce spoczynku ciała naszego Zbawiciela. W tym dniu nie odprawia się mszy św. przed południem, natomiast sprawowany jest sakrament pokuty, jak również sakrament namaszczenia chorych» — wyjaśnił duchowny. Zachęcił, żeby polski wielkosobotni zwyczaj święcenia pokarmów połączyć z modlitwą i adoracją Najświętszego Sakramentu w Grobie Pańskim.
Ks. Bartołd przypomniał, że Wigilia Paschalna, która powinna się rozpocząć w Wielką Sobotę po zmierzchu, składa się z czterech części: liturgii światła, liturgii słowa Bożego, liturgii chrzcielnej i liturgii eucharystycznej z procesją rezurekcyjną.
Liturgia światła — wyjaśnił duchowny — rozpoczyna się od poświęcenia ognia, który rozpala się przed kościołem, a potem od tego ognia zapala się paschał (świecę paschalną) , symbol zmartwychwstałego Chrystusa, który — jak głosi Kościół — jest «światłością świata». Po wniesieniu paschału do świątyni wierni zapalają od niego swoje świece, następnie zostają zapalone także wszystkie światła elektryczne, a paschał celebrans stawia przy ołtarzu.
Liturgii Słowa w tym dniu — zaznaczył ks. Bartołd — «jest szczególna, bo opisuje wszystkie dzieła, których dokonał Bóg w dziejach ludzkości. Jest opis stworzenia świata, ofiary Izaaka, wyjścia narodu wybranego z Egiptu i dzieła zbawienia».
Liturgia chrzcielna nawiązuje do cudownego przejścia narodu wybranego z egipskiej niewoli do Izraela przez Morze Czerwone. «W tradycji Kościoła było to zawsze postrzegane jako zapowiedź obmycia wiernych w wodach sakramentu chrztu świętego» — zaznaczył ks. Bartołd. Dodał, że po niej odbywa się przejście do chrzcielnicy, podczas którego śpiewa się skróconą wersję litanii do wszystkich świętych. Jeśli w danej parafii są dorośli, którzy przygotowywali się do przyjęcia chrztu, staja w tym momencie przy chrzcielnicy i przystępują do sakramentu chrztu św.
Liturgia eucharystyczna kończy się procesją rezurekcyjną. «Procesja rezurekcyjna odbywa się bezpośrednio po Wigilii Paschalnej albo w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego» — wyjaśnił ks. Bartołd. Dodał, że tym roku po raz pierwszy w archikatedrze warszawskiej procesja rezurekcyjna odbędzie się po Wigilii Paschalnej wieczorem i przejdzie ulicami Starego Miasta. «Będzie to procesja, która ma ogłosić całemu światu radosną wieść o zmartwychwstaniu Chrystusa» — wyjaśnił proboszcz archikatedry warszawskiej. Dodał, że będzie to też wyznanie wiary.
W starożytności Wielka Sobota była dniem bez liturgii, dniem ciszy i postu z powodu żałoby apostołów. Wieczorem chrześcijanie gromadzili się na całonocne czuwanie i modlitwy. Dopiero z V wieku pochodzą opisy ceremonii poświęcenia świecy paschalnej. Kolejne obrzędy tego dnia rozwijały się w ciągu wieków i były stopniowo wcielane do liturgii Wielkiej Soboty.
