We wtorek wieczorem w Londynie ogłoszono tegorocznego laureata prestiżowej Międzynarodowej Nagrody Bookera. Spośród sześciu tytułów, które znalazły się na liście nominowanych, jury po raz pierwszy w historii wybrało książkę polskiego twórcy. Nagrodę otrzymała pisarka Olga Tokarczuk za powieść «Bieguni» («Flights») w tłumaczeniu Jennifer Croft.
We wtorek wieczorem w Londynie ogłoszono tegorocznego laureata prestiżowej Międzynarodowej Nagrody Bookera. Spośród sześciu tytułów, które znalazły się na liście nominowanych, jury po raz pierwszy w historii wybrało książkę polskiego twórcy. Nagrodę otrzymała pisarka Olga Tokarczuk za powieść «Bieguni» («Flights») w tłumaczeniu Jennifer Croft.
Olga Tokarczuk w krótkim wystąpieniu podczas ceremonii w Muzeum Wiktorii i Alberta podziękowała szczególnie swojej tłumaczce, podkreślając, że «jest niesamowite móc pracować razem i znaleźć kogoś, kto okazuje takie oddanie i z taką determinacją szuka wydawców». Jednocześnie zaznaczyła, że choć jest pierwszą Polką, która została nagrodzona Bookerem, to «nie wierzy w literaturę narodową». Pisarka «traktuje ją jako żywe stworzenie, które pojawia się w jednym języku, a potem może być przełożona do innego, co jest kolejnym cudem».
Na koniec Tokarczuk wspomniała, że na gali wystąpiła w kolczykach, które zakupiła w 1987 roku, kiedy jeszcze w czasie studiów dorabiała jako pokojówka w jednym z eleganckich londyńskich hoteli. – Teraz noszę je jako laureatka Międzynarodowej Nagrody Bookera – dodała z dumą.
Tokarczuk «przenosi przez galaktykę przyjazdów i odjazdów»
Szefowa jury Lisa Appignanesi oceniła, że «Tokarczuk jest pisarką o wspaniałej błyskotliwości, wyobraźni i polocie literackim», a w nagrodzonej książce «za pomocą zadziwiających zestawień przenosi nas przez galaktykę przyjazdów i odjazdów, historii i dygresji, jednocześnie zgłębiając sprawy bliskie współczesności i kłopotliwemu położeniu ludzkości – gdzie tylko plastikowi udaje się uciec od śmiertelności».
Na krótkiej liście nominowanych znalazły się także książki dwóch byłych triumfatorów Bookera, Węgra Laszlo Krasznahorkaia («The World Goes On») i Han Kang z Korei Południowej («The White Book»), a także Irakijczyka Ahmeda Saadawi («Frankenstein w Bagdadzie»), Francuzki Virginie Despentes («Vernon Subutex 1») i Hiszpana Antonio Munoza Moliny («Like A Fading Shadow»). Łącznie do nagrody zgłoszono 108 tytułów.
Międzynarodowa Nagroda Bookera to prestiżowe literackie wyróżnienie przyznawane w Wielkiej Brytanii autorowi i tłumaczowi najlepszej książki przełożonej w minionym roku na język angielski. Główną nagrodą jest 50 tys. funtów (do podziału).
Ogromna szansa
Brytyjski «The Guardian» zwrócił uwagę, że zwycięstwo w konkursie przynosi zazwyczaj autorom niezwykłą popularność. Po tym, jak w 2016 roku jury nagrodziło «Wegetariankę» Han Kang, zainteresowanie Brytyjczyków koreańską literaturą wzrosło ponad czterokrotnie, a sprzedaż wyróżnionej w 2017 roku «Wchodzi koń do baru» Davida Grossmana skoczyła w tygodniu po uzyskaniu nagrody o blisko 1400 proc.
Fenomen podróżowania
«Bieguni» – wydana w Wielkiej Brytanii pod tytułem «Flights» przez wydawnictwo Fitzcarraldo Edition – to uhonorowana w 2008 roku Nagrodą Nike jedna z najbardziej znanych książek Tokarczuk. Jest literacką monografią zjawiska ruchliwości, poruszania się, niepokoju podróżnego. Zdaniem pisarki turystyka stała się współczesnym sposobem zaspokajania bardzo starego, atawistycznego, nomadycznego popędu. Osią, wokół której autorka zbudowała książkę, nie jest postać, jakaś historia, tylko fenomen, jakim jest podróżowanie. Tytuł książki «Bieguni» nawiązuje do nazwy rosyjskiej sekty z XVIII wieku, której członkowie uważali, że świat jest dziełem szatana i kiedy człowiek się zatrzymuje, to diabeł ma do niego najlepszy dostęp. Sposobem na ucieczkę przed złym jest poruszanie się przez cały czas. Tokarczuk przyznaje, że spotkała współczesnych biegunów, niedobitków tej sekty, którzy przez cały czas przemieszczają się metrem po Moskwie.
Autorka opisuje świat współczesnych biegunów, permanentnych podróżników, którzy mają swoje produkty, kosmetyki podróżne (małe tubki past, miniaturowe szamponiki, składane szczoteczki do zębów, jednorazowe kapcie), swoje choroby związane ze zmianami czasu, własny język: prosty, sfunkcjonalizowany angielski. Istnieje nawet odrębna gałąź psychologii, która ich opisuje – psychologia podróżna.
– To jest to książka o tęsknocie fragmentu za całością, tęsknocie do tego, co przeczuwamy jako całość. W tym sensie jest to książka, która wyraża wołanie współczesnego człowieka żyjącego w takim rozedrganym, rozkawałkowanym świecie o sens, o całościowy sens, który odpowiadałby na wszystkie pytania jednym zdaniem, jednym aforyzmem – powiedziała Tokarczuk podczas odbierania Literackiej Nagrody Nike w 2008 roku. Uhonorowano ją właśnie za książkę «Bieguni».
Bogata bibliografia
Olga Tokarczuk urodziła się w 1962 roku w Sulechowie. Z wykształcenia jest psychologiem. Jej debiut powieściowy to wydana w 1993 roku książka «Podróż ludzi Księgi», dwa lata później ukazała się jej kolejna powieść – «E. E.». Ogromny sukces odniosła trzecia książka pisarki «Prawiek i inne czasy» (1996), za którą autorka w 1997 roku otrzymała Paszport Polityki. W tym samym roku otrzymała również nagrodę Fundacji im. Kościelskich. W 1998 roku w księgarniach pojawił się «Dom dzienny, dom nocny» – książka zainspirowana historią okolicy, gdzie pisarka mieszkała, czyli Sudetami i wsią Nowa Ruda. Inne książki Tokarczuk to m.in. «Gra na wielu bębenkach» (2001), esej «Lalka i perła» (2000) i «Ostatnie historie» (2003), «Prowadź swój pług przez kości umarłych» (2009), «Księgi Jakubowe» (2014).
Nauczycielka skrytykowała pracę ucznia. Rozpętała się burza
Dramat Manueli Gretkowskiej.
