Start Polish — mix 105 lat temu powstał Komitet Narodowy Polski

105 lat temu powstał Komitet Narodowy Polski

179
0
TEILEN

Krakowski Oddział IPN i „Dziennik Polski“ przypominają. Większość Polaków kojarzy datę 15 sierpnia ze świętem Wojska Polskiego, którego źródłem stała się zwycięska Bitwa Warszawska z 1920 r
Krakowski Oddział IPN i „Dziennik Polski“ przypominają. Większość Polaków kojarzy datę 15 sierpnia ze świętem Wojska Polskiego, którego źródłem stała się zwycięska Bitwa Warszawska z 1920 r.
Mało kto wie, że dokładnie trzy lata wcześniej, w 1917 r., powstał Komitet Narodowy Polski, pierwszy uznawany przez aliantów ośrodek polityczny reprezentujący w czasie Wielkiej Wojny Polaków na arenie międzynarodowej.
Kłopotliwa materia polityczna dla krajów Entanty, jaką była tzw. „sprawa polska”, stała się przedmiotem publicznych dyskusji dyplomatów i rozgrywki politycznej po 5 listopada 1916 r. Wówczas to okupacyjni gubernatorzy (niemiecki i austriacki) ogłosili w imieniu cesarzy Wilhelma II i Franciszka Józefa akt, w którym oznajmili powstanie monarchii polskiej z zachowaniem niemiecko-austriackiej zwierzchności, w granicach ustalonych po zakończonej wojnie, ale bez dzielnic stanowiących integralną część protektorów.
Historycy uważają ten moment za zwrotny w dziejach polskiej drogi do niepodległości. Jego konsekwencją stało się otwarcie międzynarodowej dyskusji na temat przyszłości i kształtów państwa polskiego. Już w bożonarodzeniowym rozkazie z 1916 r. car Mikołaj II ogłosił, że jednym z celów armii rosyjskiej będzie odbudowa Polski wolnej, złożonej ze wszystkich trzech części, dotąd rozdzielonych, jednak zapewne w granicach imperium Romanowów. Tę deklarację podtrzymał po rewolucji lutowej w 1917 r. rząd księcia Lwowa, który zakomunikował: Naród rosyjski, który zrzucił jarzmo, przyznaje także polskiemu bratniemu narodowi pełne prawo stanowienia o swoim losie według własnej woli. Rząd Tymczasowy (…) dopomoże do utworzenia niezawisłego państwa polskiego ze wszystkich terytoriów, w których Polacy tworzą większość, jako rękojmię trwałego pokoju w przyszłej, nowo zorganizowanej, Europie.
Pomimo rosyjskich deklaracji, jeden z orędowników opcji rosyjskiej na polskiej mapie dążeń do niepodległości, Roman Dmowski, opuścił wówczas opanowaną przez chaos rewolucyjny Rosję i wyjechał do Francji, by tam poszukiwać stabilnej oraz pewnej drogi do niepodległości. Niepewność jutra w państwie zmarginalizowanego cara Mikołaja II, atmosfera rewolucji i strachu sprawiła, że Dmowski postanowił ostatecznie wyjechać z Rosji i dołączyć do coraz bardziej wpływowego ośrodka polskiego w Paryżu. To tam „biło serce” dyplomacji aliantów i zapadały kluczowe decyzje dla przyszłego ładu w Europie.
Już sam fakt ogłoszenia aktu dwóch cesarzy doprowadził do zamieszania na arenie międzynarodowej – dyplomaci francuscy i brytyjscy oprotestowali ten dokument, uważając „sprawę polską” za sprawę wewnętrzną Rosji. Krakowski historyk Andrzej Chwalba analizując sytuację międzynarodową w kontekście polskich starań o niepodległość zauważył, że nie było wówczas widoków na zmianę polityki państw Ententy wobec polskiego żywiołu, który coraz mocniej dążył do wybicia się na niepodległość.

Continue reading...